Νέοι καιροί νέα ήθη: μετρώντας τον χρόνο στην οθωμανική Ξάνθη

Ο παραδοσιακός τρόπος μέτρησης του χρόνου στην οθωμανική αυτοκρατορία γινόταν με βάση την κίνηση του ήλιου και εξυπηρετούσε κυρίως θρησκευτικές ανάγκες. Κατά συνέπεια κάθε πόλη της αυτοκρατορίας λειτουργούσε με τη δική της ώρα. Η πρώτη προσπάθεια εισαγωγής δημοσίων ρολογιών δυτικού τύπου έγινε από τον σουλτάνο Μουράτ Γ΄ (1574-1596). Η κατασκευή πύργων-ρολογιών σε οθωμανικές πόλεις έγινε πιο συστηματική τον 18ο και 19ο αιώνα, περίοδο που χαρακτηρίστηκε από εμπορική και βιομηχανική ανάπτυξη. Τα δημόσια ρολόγια έπαιξαν σημαντικό ρόλο στη ρύθμιση των ωρών εργασίας, ευθυγραμμιζόμενα με το ευρωπαϊκό σύστημα χρονομέτρησης.

Ο Πύργος του Ρολογιού της Ξάνθης κατασκευάστηκε από τον Χατζή Εμίν Αγά γύρω στο 1870, συμπίπτοντας με την άνθηση της καλλιέργειας, της επεξεργασίας και της εμπορικής βιομηχανίας καπνού στην περιοχή. Από τότε ο Πύργος του Ρολογιού έγινε σύμβολο της Ξάνθης. Στη φωτογραφία η περιοχή της σημερινής κεντρικής πλατείας με τον πύργο του Ρολογιού στο βάθος λίγο μετά την απελευθέρωση της πόλης.

Δημιουργός: πιθανόν Βολίδης Αθανάσιος (1919)
Προέλευση: Ιδιωτική συλλογή Μανώλη Σ. Χούμα
Πηγές κειμένου: Λυμπεράτος, Α. 2014. «Μηχανικά Ρολόγια και η Αντίληψη του Χρόνου στα Βαλκάνια. Μελετώντας μία Περίπτωση Πολιτισμικής Μεταφοράς». Στο Τα Βαλκάνια. Εκσυγχρονισμός, Ταυτότητες, Ιδέες. Συλλογή κειμένων προς τιμήν της καθηγήτριας Νάντιας Ντάνοβα. Ηράκλειο: Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, Ινστιτούτο Μεσογειακών Σπουδών-ΙΤΕ, 115-138.
Μελκίδη, Χ. 2007. Τα Μουσουλμανικά Μνημεία της Ξάνθης. Αθήνα: Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος, 149-152.