Τι είναι οι «ΑΠΟΗΧΟΙ»;

Πώς μπορούμε να αποτυπώσουμε την καθημερινότητα και τη ζωή στην Αθήνα της οθωνικής περιόδου, και στην Ξάνθη του 19ου και 20ού αιώνα;

Το ερευνητικό έργο Απόηχοι στοχεύει στον σχεδιασμό και την ανάπτυξη τεχνολογικών εργαλείων και μεθοδολογίας για τη δημιουργία και παρουσίαση διαδραστικού περιεχομένου για επισκέπτες χώρων πολιτισμού, με έμφαση σε παραδοσιακούς οικισμούς, μέσω της υιοθέτησης της καινοτόμου μεθοδολογίας της ανακατασκευής εμπειρίας (experience reconstruction) και τη χρήση τεχνολογιών αιχμής -ειδικά τεχνολογίας τρισδιάστατου ήχου.

Η ανακατασκευή εμπειρίας βασίζεται στις ιστορικές πηγές για τη ζωή και τα σημαντικά γεγονότα στον οικισμό στο παρελθόν, και τις χρησιμοποιεί σαν βάση για την ανάπτυξη ενός κόσμου ιστορίας, με χαρακτήρες, πλοκή, και γεγονότα, ο οποίος, όντας ρεαλιστικός και τοποθετημένος ρεαλιστικά στον πραγματικό χώρο γίνεται τρόπος αναβίωσης της ζωής του οικισμού. Τον κόσμο ιστορίας τον βιώνει ο επισκέπτης μέσω μιας ψηφιακής εφαρμογής για κινητές συσκευές, το περιεχόμενο της οποίας ξεπερνά την κατανάλωση απλού οπτικοακουστικού περιεχομένου και επεκτείνεται σε ένα σύνολο καινοτόμων τεχνολογικών εφαρμογών, όπως ο τρισδιάστατος ήχος και το πανοραμικό σκίτσο, κοινός παρονομαστής των οποίων είναι η δημιουργία της αίσθησης ότι ο κόσμος ιστορίας και το περιεχόμενο πηγάζει από τον χώρο γύρω από τον επισκέπτη κι όχι μέσα από την κινητή του συσκευή.

Συγκεκριμένα, η τεχνολογία τρισδιάστατου ήχου εισάγει τον επισκέπτη σε μία καθηλωτική εμπειρία μέσα από την οποία μπορεί να βιώσει έναν χώρο αξιοποιώντας την αντίληψη του ήχου, καθώς δέχεται στοχευμένα ακουστικά ερεθίσματα που τον μεταφέρουν στις συνθήκες της κάθε εποχής. Για παράδειγμα, οι βηματισμοί αλόγων, οι συνομιλίες ανθρώπων σε ντοπιολαλιές της εποχής, οι φυσικοί ήχοι και πολλά άλλα ερεθίσματα τα οποία δεν συναντάμε στη σύγχρονη μορφή αυτών των πόλεων, αποτελούν στοιχεία που μπορούν να βοηθήσουν σημαντικά στην εμβύθιση και συμμετοχή στο πολιτιστικό περιεχόμενο κάθε τόπου. Πρόκειται για μία πλήρη αισθητηριακή εμπειρία καθώς ο ήχος διαχέεται χωρικά, προσφέροντας έτσι την ψευδαίσθηση ότι τα ερεθίσματα που δέχεται ο επισκέπτης παράγονται σε πραγματικό χρόνο στον χώρο που βρίσκεται. Η συγκεκριμένη τεχνολογία, λοιπόν, προσθέτει βάθος και ρεαλισμό στους τρόπους με τους οποίους το κοινό συμμετέχει στην εμπειρία.

Η τεχνολογία του τρισδιάστατου ήχου σε συνδυασμό με εργαλεία επαυξημένης πραγματικότητας και πανοραμικού σκίτσου, προσφέρουν νέες δυνατότητες αφήγησης και έκφρασης του πολιτιστικού περιεχομένου, ενισχύοντας σημαντικά τη συμμετοχικότητα και την προβασιμότητα, παρέχοντας μία μοναδική εμπειρία για όλους τους χρήστες και διευκολύνοντας, παράλληλα, άτομα με δυσκολίες ακοής ή/ και όρασης.

Γιατί όμως διαλέξαμε τις συγκεκριμένες πόλεις;

Όπως «προδίδει» το ίδιο το όνομα του έργου, ο κοινός παρανομαστής για την επιλογή των συγκεκριμένων πόλεων είναι τα ηχητικά τους περιβάλλοντα!

Η Αθήνα κατά την εποχή του Όθωνα βρίσκεται σε φρενίτιδα ανοικοδόμησης: Αν υπάρχει ένας ήχος που χαρακτηρίζει την Αθήνα της οθωνικής περιόδου είναι το «κρότημα» των αρχιτεκτόνων και λαϊκών κτιστών που εργάζονταν νυχθημερόν για να ξαναστήσουν την πόλη. Ο πόλεμος της ανεξαρτησίας είχε ισοπεδώσει σχεδόν όλα τα σπίτια, ενώ η ανακήρυξή της σε πρωτεύουσα κατέστησε την Αθήνα πόλο έλξης αμέτρητων νέων κατοίκων. Για τη στέγασή τους, η πόλη μετατράπηκε σε απέραντο εργοτάξιο και ο Πειραιάς σε πολυσύχναστο λιμάνι όπου τα ιστιοφόρα ξεφόρτωναν αδιάκοπα ξυλεία και άλλα οικοδομικά υλικά.

Παράλληλα, η Ξάνθη είχε ξεκινήσει να αναδεικνύεται ως αξιόλογο καπνοπαραγωγικό κέντρο ήδη από τις αρχές του 18ου αιώνα, με ταυτόχρονη σημαντική ανάπτυξη του εμπορίου, οδηγώντας στη δημιουργία μιας νέας αστικής τάξης. Επιπλέον, η Ξάνθη αποτελούσε, και αποτελεί ακόμα, μία πόλη στην οποία συνυπάρχουν διαφορετικοί πολιτισμοί και θρησκείες. Κατ’ επέκταση, μέσα στην ίδια μέρα μπορεί οι κάτοικοι της Ξάνθης να άκουγαν το κάλεσμα του ιμάμη για προσευχή από τους μιναρέδες, και παράλληλα τις καμπάνες που ενημέρωναν τους πιστούς για την έναρξη της θείας λειτουργίας. Ο ίδιος ο αστικός χαρακτήρας των εύρωστων καπνεμπόρων με τις δυτικότροπες επιρροές, οι οποίοι μιλούσαν στην καθαρεύουσα στο πλαίσιο των επαγγελματικών τους δραστηριοτήτων, αίρεται από την υιοθέτηση των «ξανθιώτικων», που χρησιμοποιούσαν συνήθως εκτός των εμπορικών συναλλαγών.

Συμπερασματικά, η οικοδομική, κοινωνική και πολιτική αναστάτωση της Αθήνας από τη μία, και οι σχέσεις που πλαισίωναν την κοινωνική και εμπορική ζωή της Ξάνθης από την άλλη, παρουσιάζουν δύο εξαιρετικά ενδιαφέροντα ηχητικά περιβάλλοντα, των οποίων η ανασύνθεση μπορεί να προσφέρει μία μοναδική εμπειρία πολιτιστικού χαρακτήρα για τους επισκέπτες επιλεγμένων μνημείων και τοπόσημων των συγκεκριμένων πόλεων.

Μέσω του ερευνητικού έργου Απόηχοι επιχειρείται η ανασυγκρότηση του παρελθόντος μέσω τεχνολογιών που δημιουργούν στον χρήστη την αίσθηση ότι το περιεχόμενο της ιστορίας πηγάζει από τον χώρο γύρω του, κι όχι μέσα από την κινητή του συσκευή. Για την υλοποίησή του συμπράττουν το παράρτημα του Ερευνητικού Κέντρου «Αθηνά» στην Ξάνθη, η εταιρεία πολιτιστικής παραγωγής και διαχείρισης MENTOR και η εταιρεία ηχητικής παραγωγής Rabbeats.

Το ερευνητικό έργο με τίτλο «Ανακατασκευή της ζωής παραδοσιακών οικισμών μέσω διαδραστικών εμπειριών και τρισδιάστατου ήχου-ΑΠΟΗΧΟΙ» χρηματοδοτείται από το Ταμείο Ανάκαμψης μέσω της Δράσης «Ερευνώ – Δημιουργώ – Καινοτομώ» (ID 16971).